Ürettiğimiz ürünler neden gitgide daha az dayanıyor? Neden 1911’de yapılan bir ampul yandığında 100 yıldan fazla dayanabiliyorken, bugün üretilenler zar zor 1000 saat dayanabiliyor? Bir adı var, planlı eskitme
Planlanmış eskime, bir ürünün faydalı ömrünün, önceden belirlenmiş bir zaman diliminde ürünün kullanılamaz hale gelmesi için programlanmasıdır. Ayrıca kullanım sayısıyla da sınırlandırılabilirler, örneğin on bin kopya yazdırdıktan sonra çalışmayı durduran bir yazıcı.
Planlı eskitmenin amacı nedir?
Planlı eskitmenin temel amacı, tüketicilerin ürünleri yalnızca bir kez değil, birden çok kez satın almasını sağlamaktır. Bu, doğal olarak ürünlere olan talebi artırır, çünkü tüketicilerin tekrar tekrar gelmeleri gerekir. Bir kullanıcı, aynı ürünü, o ürünün dayanıklı olması ve ömür boyu sürmesinden daha fazla satın almalıdır.
Hiç ampul almak zorunda kalmadığınızı düşünün, dedeniz onları eve koyduğundan beri ampuller ilk günkü gibi parlamaya devam ediyor. Mantıksız görünüyor ama değil, bu tip ampuller mükemmel bir şekilde üretilebilir. Ancak ampul üreticilerinin alıcısı tükenecek ve işsiz kalacaktı. Bu yüzden 2500 saatlik programlanmış ömrü olan ampuller üretiyorlar, bu yüzden tekrar tekrar ampul almak zorunda kalıyorsunuz. Planlı eskitme gerekli mi? Bunu bitirmek ve verimli ürünler yapmak mümkün mü?
Planlı eskitme hakkında belgesel
RTVE’nin yapımcılığını üstlendiği "Satın al, fırlat, satın al" adlı belgesel, toplum tarafından çok az bilinen, ancak çağımızda son derece önemli bir terim olan programlı eskime hakkında konuşuyor. Belgesel, tüketime dayalı bir ekonomik sistemin mantıklı olup olmadığını merak etmemize neden oluyor.
Geçen yüzyılda şirketler, ürünlerini tekrar satın alabilmemiz için nasıl daha az dayanacak ürünler tasarlayacaklarını araştırdılar. Daha az dayanıklı ürünlerin nasıl üretileceğini araştırmak için para harcamak mantıklı mı? İlk bakışta cevap açıktır, ancak ampuller yanmasaydı, kendilerini üretime adayan şirketler iflas eder ve daha fazla üretim yapmazlardı. Belgesel birkaç soruyu daha gündeme getiriyor, sınırlı kaynaklara sahip bir gezegende sonsuz ürün üretmek mantıklı mı? Şirketlerin hala hayatta kalabilmek için verimliliği artırmanın bir yolu yok mu?
Ürünlerin dayanıklılığı ve kapitalizm üzerine açık tartışma
Belgesel, dağlar kadar düşük kaliteli ürünlerin üretildiği bir tüketici yaşam tarzının mantığı üzerine tartışmayı başlatıyor. 1911’de 2500 saatlik ampuller ilan edildi, 1924’te üreticileri 1000 saatten fazla süren ampulleri yapmama konusunda anlaştılar.
Bu, kapitalizmin temellerini sarsan bir konudur, bu yüzden onu değiştirmek için olası anlaşmalar önermek çok zordur. Olası bir çözüm, örneğin, ampullerin kaliteli bakım primi olarak elektrik faturası üzerinden yıllık olarak ödenmesi olabilir. Işık şirketi, ampulleri hizmetine dahil bir ürün olarak ele alacak ve maliyetlerini azaltmak için ampulleri mümkün olduğunca uzun süre dayanmaya çalışacaktı.
Bu belgesel sayısız televizyon ödülü kazandı, aralarında Onwings, İspanyol Televizyon Akademisi tarafından 2011 yılının en iyi belgeseli ödülü, SCINEMA (Avustralya), FILMAMBIENTE (Brezilya), Guangzhou Uluslararası Festivali (Çin), Maeda Özel Ödülü (Japonya), vb.
Belgeseli RTVE’ye aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz: Belgesel – Al, at, satın al