Pse produktet që prodhojmë zgjasin gjithnjë e më pak? Pse një llambë e prodhuar në 1911 mund të zgjasë më shumë se 100 vjet kur ndizet dhe ato që prodhohen sot mezi zgjasin 1000 orë? Ka një emër, vjetërim të planifikuar
Vjetërimi i planifikuar është planifikimi i jetës së dobishme të një produkti, në mënyrë që produkti të bëhet i padobishëm në një periudhë kohore të përcaktuar më parë. Ato gjithashtu mund të kufizohen nga numri i përdorimeve, për shembull, një printer që pas printimit të dhjetë mijë kopjeve nuk funksionon.
Cili është qëllimi i vjetërsimit të planifikuar?
Qëllimi kryesor i vjetërsimit të planifikuar është të sigurojë që konsumatorët të blejnë produkte shumë herë, dhe jo vetëm një herë. Kjo natyrisht rrit kërkesën për produkte sepse konsumatorët duhet të vazhdojnë të kthehen përsëri dhe përsëri. Një përdorues duhet të blejë të njëjtin produkt më shumë herë sesa nëse ai produkt do të ishte rezistent dhe do të zgjaste gjithë jetën.
Imagjinoni që nuk ju është dashur të blini kurrë llamba, pasi gjyshi juaj i vendosi në shtëpi, ato vazhdojnë të shkëlqejnë si ditën e parë. Duket e pabesueshme, por nuk është, ky lloj llambash mund të prodhohet në mënyrë perfekte. Megjithatë, prodhuesit e llambave të lehta do të mbaronin pa blerës, do të dilnin jashtë biznesit. Kjo është arsyeja pse ata prodhojnë llamba që kanë një jetë të programuar prej 2500 orësh, kështu që ju duhet t’i blini ato përsëri dhe përsëri llamba. A është i nevojshëm vjetërimi i planifikuar? A është e mundur t’i jepet fund dhe të bëhen produkte efikase?
Dokumentar për vjetërsimin e planifikuar
Dokumentari i quajtur "Bli, hidh, ble" i prodhuar nga RTVE flet për vjetërsimin e programuar, një term shumë pak i njohur nga shoqëria, por jashtëzakonisht i rëndësishëm në kohët tona. Dokumentari na bën të pyesim veten nëse një sistem ekonomik i bazuar në konsumizëm ka kuptim.
Në shekullin e kaluar, kompanitë kanë hetuar se si të dizajnojnë produkte që zgjasin më pak, në mënyrë që ne të mund t’i blejmë përsëri produktet e tyre. A ka kuptim të shpenzoni para për të hulumtuar se si të bëni produkte më pak të qëndrueshme? Në pamje të parë përgjigja është e qartë, por nëse llambat nuk do të digjeshin, kompanitë e përkushtuara për prodhimin e tyre do të falimentonin dhe nuk do të prodhonin më shumë. Dokumentari ngre disa pyetje të tjera, a ka kuptim të prodhohen produkte të pafund në një planet me burime të kufizuara? A nuk ka asnjë mënyrë që kompanitë të mund të kërkojnë të përmirësojnë efikasitetin duke qenë ende në gjendje të mbijetojnë?
Debat i hapur për qëndrueshmërinë e produkteve dhe kapitalizmit
Dokumentari hap debatin mbi logjikën e një jetese konsumatore, ku prodhohen male me produkte jocilësore. Në vitin 1911 u shpallën llamba me kohëzgjatje prej 2500 orësh, në vitin 1924 prodhuesit e tyre ranë dakord të mos bënin asnjë që zgjati më shumë se 1000 orë.
Është një çështje që gris themelet e kapitalizmit, prandaj është shumë e vështirë të propozohen marrëveshje të mundshme për ta ndryshuar atë. Një zgjidhje e mundshme do të ishte, për shembull, që llambat do të paguhen çdo vit në faturën e energjisë elektrike si një prim për mirëmbajtjen e cilësisë. Kompania e dritave do të kujdesej për llambat si një produkt i përfshirë në shërbimin e saj dhe për të ulur kostot do të përpiqej t’i bënte llambat të zgjasin sa më gjatë.
Ky dokumentar ka fituar çmime të shumta televizive, mes tyre një Onwings, një çmim për dokumentarin më të mirë të vitit 2011 nga Akademia Spanjolle e Televizionit, SCINEMA (Australi), FILMAMBIENTE (Brazil), Festivali Ndërkombëtar Guangzhou (Kinë), Çmimi Special Maeda. (Japoni), etj.
Dokumentarin mund ta shihni në linkun e mëposhtëm të RTVE: Dokumentari – Bli, hidh, ble