Framleiðslukostnaður (eða rekstrarkostnaður) er sá kostnaður sem nauðsynlegur er til að framleiða vöru eða afla þjónustu.
Þannig er framleiðslukostnaður tengdur þeim nauðsynlegu útgjöldum, en önnur eins og fjárhagsleg sleppt. Það felur venjulega í sér hráefni og aðföng, beint og óbeint vinnuafl og annan stjórnunarkostnað eins og afskriftir, leigu eða ráðgjafakostnað.
Framleiðslukostnaðarþættir
Eins og við höfum nefnt eru þrír lykilþættir í framleiðslukostnaði. Við útskýrum hvert þeirra hér að neðan:
- Eitt er hráefni og aðföng. Fyrst eru þau efni sem umbreytast í framleiðsluferlinu. Sem dæmi má nefna hveiti og salt í brauði. Annað eru þær sem eru ekki umbreyttar en eru nauðsynlegar, eins og töskurnar sem sumar vörur eru seldar í.
- Annað, jafn mikilvægt og það fyrsta, er vinnuafl. Í þessu tilviki er aðeins beint vinnuafl innifalið, það er það sem tekur þátt í framleiðsluferlinu, til dæmis starfsmenn sem starfa í framleiðslukeðjunni.
- Sá þriðji er annar óbeinn framleiðslukostnaður. Hér tökum við óbeina vinnu, sem er það, jafnvel þótt það sé ekki tekið þátt í ferlinu, sem er nauðsynlegt. Til dæmis starfsfólk stjórnsýslusviðs. Við verðum líka að bæta við afganginum af nauðsynlegum kostnaði eins og afskriftum, leigu eða sköttum.
Hvernig á að reikna út framleiðslukostnað
Útreikningsformið fer eftir því hvaða af þremur kostnaðarþáttum við höfum áhuga á. Við skulum sjá hvert og eitt þeirra:
- Fyrir hráefni og aðföng þarf að fylgja með öll nauðsynleg útgjöld. Þetta geta verið flutningar, tryggingar, tollar, skattar sem ekki eru frádráttarbærir og þess háttar. Fyrir útreikninginn er þægilegt að vita kostnað á hverja framleidda einingu.
- Fyrir vinnu þarf brúttólaun og annar félagslegur kostnaður að vera með. Til dæmis iðgjöld sem fyrirtækið greiðir til almannatrygginga vegna atvinnuleysis, þjálfunar eða lífeyris. Fyrir útreikninginn er þægilegt að vita kostnað á klukkustund.
- Að lokum, í tengslum við óbeinan kostnað, sem verður að innihalda restina af þeim. Í þessu tilviki verðum við að hafa alla með nema fjárhagslega.
Dæmi um framleiðslukostnað
Ímyndum okkur fyrirtæki sem, til einföldunar, framleiðir eina vöru. Hráefnið sem þarf fyrir hverja framleidda einingu er einnig ein eining. Innkaup eru reiknuð út frá heildarfjárhæð þeirra. Fyrir beina vinnu teljum við framleiðslu upp á 5 einingar fyrir hverja vinnustund. Hið óbeinu eru umsýslulaunin. Að lokum eru framleidd 1500 stk. í 30 peningaeiningar (mu) hver.
Einingakostnaður er reiknaður með því að deila heildarfjöldanum með framleiddum einingum. Þegar við höfum þær allar leggjum við þær saman og reiknum út heildarframleiðslukostnað eininga. Mismunurinn á söluverði og þessum kostnaði er heildarframlegð eða hagnaður. Margföldun með framleiðslu gefur brúttóhagnað fyrirtækisins. Eftir útreikning á fjárhagsniðurstöðu fáum við hreinan hagnað sem við höfum ekki tekið með í dæminu.